"Pan Tadeusz" jest powieścią poe­tycką. Powieści poetyckie i epopeje by­wają doskonale czytelne w prozie, jak tego dowiódł Paweł Cazin we francus­kim przekładzie "Pana Tadeusza" albo Parandowski w tłumaczeniu "Odysei". Istotną częścią powieści jest opis, dia­log pomocniczą. Dramat wyłącza opis zupełnie, składa się natomiast tylko z dialogu. (Opisowości dają folgę dramatopisarze w scenariuszach, niekiedy, jak u Wyspiańskiego, bardzo obszer­nych.) W "Panu Tadeuszu" dialogów jest niewiele; najwięcej w scenach zbiorowych, a więc w "Karczmie", "Kłótni", "Radzie". Poza tym spo­wiedź księdza Robaka jest ogromnym monologiem. Reszta to opisy. Ale na­wet i warstwa dramatyczna "Pana Tadeusza", cała zawarta w nim oratio recta, wiąże się nierozerwalnie z to­kiem epicznym poematu. Dialogów nie da się odłączyć od opisu, bez szko­dy dla plastyki obrazu. Pierwiastek dramatyczny w połączeniu z epicznym jest w poemacie jakby ciałem stałym; gdyby je ro