Teatr Na Woli zdobył się ostatnio na interesujące przedstawie­nie "Niemców" Kruczkowskiego. I to "Niem­ców" również odczytanych na nowo, ina­czej, przez Andrzeja {#os#2570}Rozhina{/#}. Czy jednak w ogóle ma sens wznawianie teraz "Niemców"? Czy problematyka sztuki nie jest już zbyt od­legła, a nasza ciekawość "jak oni wyglądają sami, między sobą - jak pisał niegdyś Kru­czkowski - kiedy ich nie widzą nasze oczy?", nie została już całkowicie i wielokrotnie za­spokojona? Nie o to nam idzie. Myślę, że "Niemcy" nie straciły i nieprędko stracą aktualność, tylko że przyjmujemy ich teraz nie jako sztukę o konkretnym narodzie, lecz o konkretnym sy­stemie politycznym. Odbiera się ich inaczej i gra się ich inaczej - przede wszystkim, już od dawna opuszcza się plakatowy, publicy­styczny epilog, który pamiętam jeszcze z kra­kowskiej prapremiery sprzed 35 laty, a który - dziejąc się już po wojnie - nie tyle do­pełniał akcję, ile raczej kompromi