"Nasza wiedza o wolności jest wspaniała i zupełnie barbarzyńska". To lapidarne sformułowanie, zawierające w sobie tyle samo dumy co goryczy - to nie cytat ze sztuki "Pierwszy dzień wolności", to cytat z fragmentu "Notatnika" Leona Kruczkowskiego, zamieszczonego w programie Teatru Współczesnego. Myślę, że cytat ten nie tylko tłumaczy genezę "Pierwszego dnia wolności", ale pisarstwo Leona Kruczkowskiego w ogóle. Kruczkowski należy bowiem do tych pisarzy, którzy mają "obsesję" (jeśli to można tak nazwać) "jątrzenia sumień", obsesję nieustających konfrontacji ludzkich postaw moralnych i praw kierujących nimi. Wielokrotnie porównywano twórczość Kruczkowskiego z Żeromskim, tam szukając początków drogi autora "Kordiana i chama". Może. Mnie nasuwa się porównanie bardziej współczesne: Vercors. Obaj stawiają podobne problemy moralne i obaj równie pewną ręką rysują portrety psychologiczne bohaterów, z którymi historia obeszła się niezb